Przemoc psychiczna

     Kiedy mówimy o przemocy, zwykle mamy na myśli tę, która zostawia ślady na ciele. Krzywda wyrządzana w sposób fizyczny z pewnością jest łatwiejsza do zauważenia i nazwania. Tymczasem istnieją również inne formy przemocy, raniące nie nasze ciało, a duszę.

 

 

   Teoretycznie wszyscy mamy świadomość, że przemoc jest bardzo poważną przesłanką do zakończenia związku. Mimo tego nie zawsze wiemy, jak zareagować, gdy spotykamy się z nią we własnym życiu. Wiele osób, słysząc, że za ścianą dzieje się coś niedobrego, nie decyduje się na podjęcie kroków zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa ofierze agresywnych zachowań, nie chcąc „się wtrącać”.

 

   Warto podkreślić, że przemoc to nie tylko bicie czy popychanie, skutkujące podrapaniami lub siniakami. Krzywda doświadczana ze strony członka rodziny może przybrać również bardziej subtelną, psychiczną formę. Zwykle nie stwarza ona bezpośredniego zagrożenia dla osoby poszkodowanej (choć zdarza się, że osoby pozostające pod jej regularnym wpływem podejmują próby samobójcze), bywa jednak podobnie, a nawet bardziej dotkliwa i destrukcyjna. Dotyka przecież psychiki – najgłębiej ukrytych, a zarazem najbardziej podatnych na zranienie warstw funkcjonowania. Z tego względu zmaganie z jej skutkami potrafi zająć nawet wiele lat.

W takich sytuacjach wizyta u specjalisty od związków i przemocy może być jedynym ratunkiem.

   Przemoc psychiczna jest formą agresji, która w rodzinie występuje najczęściej. Osoby, które jej doświadczają, często nie uważają się za ofiary. Nie oznacza to, że nie dotyczą ich negatywne skutki tego problemu: mogą to być stany lękowe, obniżenie poczucia własnej wartości, zamknięcie w sobie, narastająca nieśmiałość. Psychologowie posługują się terminem „obrażenia psychiczne”, który odnosi się do szkód powodujących obniżenie możliwości intelektualnych lub psychicznych jednostki, w wyniku czego następuje wyraźne pogorszenie się jej funkcjonowania.

Jakie zachowania kwalifikujemy jako formy znęcania się psychicznego?

1.       Kontrolowanie zachowania. Sprawca przemocy sam ustala zasady, które określają na co oraz do jakiego stopnia może sobie pozwolić partner. Służy to kontrolowaniu jego zachowania i ograniczeniu jego wolności. W takim układzie jedna osoba pełni rolę dorosłego, a druga bezwolnego dziecka. Oczywiście, mamy prawo komunikować swoje potrzeby, wymagania oraz granice w związku. Każdy z nas ma jednak prawo do podejmowania autonomicznych decyzji – nawet, jeśli oznaczałyby one rozstanie.

2.       Poniżanie. Jest to typowa forma przemocy werbalnej, polegająca na mówieniu rzeczy, które ranią drugą osobę. Zdarza się, iż agresor stara się ukryć obraźliwą uwagę pod postacią żartu lub ironii. Dobry partner powinien podnosić nas na duchu, nie zaś dążyć (świadomie czy też nie) do tego, byśmy oceniali siebie jak najgorzej.

     Zaburzanie poczucia rzeczywistości. Sporadyczne kłótnie są naturalnym elementem zdrowej relacji. Zdarza się jednak, że sprawca przemocy psychicznej za każdym razem odmawia choćby próby zrozumienia perspektywy partnera. Ofiara takiego działania może mieć poczucie, że nieadekwatnie odbiera rzeczywistość oraz nie ma na nią jakikolwiek wpływu. Utrata zaufania do własnego odbierania świata może być efektem gaslighting’u, czyli sposobu manipulacji inną osobą, który ma ją doprowadzić do tego, by podejrzewała siebie o niepoczytalność.

 

Pogarda. Niepokojącym sygnałem jest również lekceważenie opinii, starań czy pracy partnera oraz nieokazywanie mu szacunku w obecności osób trzecich.

 

 

Groźby. Ewidentnym przejawem przemocy psychicznej jest straszenie partnera, wykonywanie agresywnych gestów, niszczenie jego własności, kopanie w ścianę, grożenie przemocą fizyczną, rzucanie wszystkim, co ma się pod ręką itp.

 

Tendencje prześladowcze. W skład tego typu zachowań wchodzą: kontrolowanie korespondencji partnera, rozłączanie jego rozmów telefonicznych oraz nieustanne sprawdzanie jego prawdomówności.

 

 

Zaprzeczanie, zrzucanie winy. Sprawca przemocy może także przerzucać odpowiedzialność za swoje zachowanie na drugą osobę, wzbudzać litość poprzez płacz i prośby, a także udawać osobę przyjazną, miłą i dobrze wychowaną w miejscach publicznych.

 

Osoby będące ofiarami przemocy często poddają się woli tyrana, dostosowując swoje zachowanie do jego wymogów, mówiąc to, co chce usłyszeć, przejmując jego poglądy. Warto poznać powyższe mechanizmy, by odpowiednio rozpoznawać niepokojące sygnały oraz nauczyć się przed nimi bronić. Jeśli ty lub ktoś z twoich bliskich tkwi w tego typu toksycznej relacji – bezwzględnie reaguj!